Eksponat tygodnia: Kolczuga z okolic Jerzmanowic

Prezentowany zabytek został odkryty przypadkowo na terenie Jury Krakowsko – Częstochowskiej w 2009 roku. Zwinięty w kłąb spoczywał ukryty w szczelinie skalnej jednego z ostańców w pobliżu Jerzmanowic. Znaleziony i zabrany przez eksploratora (nielegalny „ poszukiwacz skarbów” operujący najczęściej wykrywaczem metali) został początkowo oddany do Muzeum w Elblągu. Po ujawnieniu tego faktu staraniem pracowników Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach powrócił na nasze tereny i  - po zakonserwowaniu w jednej z krakowskich pracowni  - został przekazany do Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Niestety, istniały uzasadnione obawy, że skorodowany zabytek nie wytrzyma procesu rozwijania w czasie konserwacji i dlatego pozostał w swej pierwotnej, zwiniętej formie. Widoczne na powierzchni połączone kółka mają po 0,5 cm średnicy,  zostały wykonane z drutu o przekroju 1 mm i powiązane popularnym splotem: 4 w 1. Ze względu na wielkość zwiniętej bryły, kolczuga wydaje się być kompletna, widać nawet zarys złożonego rękawa.

Kolczuga, skonstruowana po raz pierwszy przez Celtów, noszona przez rzymskie legiony i bardzo popularna w Europie we wczesnym średniowieczu, była w użyciu po wiek XV, kiedy została wyparta przez skuteczniejszą zbroję płytową.

Z terenu Jury Krakowsko – Częstochowskiej pochodzi wiele znalezisk średniowiecznych militariów, między innymi dlatego kolczuga została datowana na ten okres, mimo to pozostaje znaleziskiem tzw: „luźnym”, czyli bez udokumentowanej w sposób pewny proweniencji, podobnie jak większość przedmiotów odzyskiwanych z rąk eksploratorów.

Zabytek jest drugim w Polsce znaleziskiem tego typu po egzemplarzu wydobytym z dna Jeziora Lednickiego.

Opracowano w oparciu o:
J.Pierzak, Unikatowe znalezisko średniowiecznej kolczugi z terenu Jury Krakowsko – Częstochowskiej na tle rozwoju zbroi kolczej w Europie od okresu lateńskiego do czasów późnego średniowiecza, Śląskie Prace Prahistoryczne, t. 7, Katowice 2012, s. 201 – 230.