665 ROCZNICA NADANIA PRAW MIEJSKICH BĘDZINOWI

W dniu świętego Dominika roku pańskiego 1358 król Polski Kazimierz III Wielki dokonał uroczystej lokacji Będzina na prawie miejskim magdeburskim.Od tego dnia mieszkańcy Będzina stali się mieszczanami. Uwolnieni zostali spod jurysdykcji wszelkich sądów, kasztelanów czy wojewodów.

Będzinianie uzyskali prawo do posiadania własnego sądu prawa niemieckiego. W jego skład wchodzili ławnicy a na czele sądu zasiadał wójt. Sądem odwoławczym dla mieszczan był Sąd wyższy prawa niemieckiego na zamku w Krakowie. Pierwszym wójtem Będzina został Hinco zwany Etiopusem. Sprawowanie tego urzędu wiązało się takoż z przywilejami jak i obowiązkami.

Wójt wprawdzie otrzymywał jedną trzecią przychodu z tytułu kar sądowych czy też całość dochodu z podatku ze sprzedaży piwa, lecz był też zobowiązany do stawiania się na każdą wyprawę wojenną króla konno w ozdobnej zbroi i żelaznym hełmie.  Oczywiście koszty tego wyposażenia musiał pokryć ze swoich środków. Urząd wójta był dziedziczny i podlegał sprzedaży, wymianie oraz nadaniu. Nadanie praw miejskich w średniowiecznym stanowym społeczeństwie miało znaczenie nieporównywalnie większe niż w czasach dzisiejszych.

Po pierwsze będzinianie uzyskali status mieszczan, po drugie posiadając własny sąd podległy tylko i wyłącznie sądowi wyższemu prawa niemieckiego w Krakowie otrzymali autonomię prawną chroniącą ich przed samowolą feudałów czy biskupów. Dlatego w tamtych czasach mawiano że powietrze w miastach jest wolne.

Pozycja i uprawnienia wójta znacznie przekraczały kompetencje burmistrzów czy prezydentów dzisiejszych miast, dość wspomnieć zasadę dziedziczenia tego urzędu czy przewodniczenie składem sędziowskim

Ta wolność uzyskana nadaniem praw miejskich przyciągała do Będzina nowych mieszkańców sprzyjała rozwojowi nie tylko handlu czy rzemiosła ale także kultury i nauki.

Stylizowane tłumaczenie aktu lokacji Będzina

 

Czesław Haczkiewicz, Widok średniowiecznego Będzina, ze zbiorów Muzeum Zagłębia

 

 

Design Joanna Kobryń © Muzeum Zagłębia w Będzinie

MAPA STRONY