Purim – Święto Losów

25 lutego wieczorem rozpoczęło się święto Purim (hebr. losy) często nazywane „żydowskim karnawałem”. To najbardziej radosne żydowskie święto upamiętnia uratowanie Żydów przed zagładą w czasach Imperium Perskiego, w V wieku. p.n.e. Jest świętem ruchomym i wpada zazwyczaj w lutym lub w marcu. 
„… mają obchodzić jako święto dzień czternasty w miesiącu Adar i piętnasty w nim - z roku na rok – jako dni, w których Żydzi uwolnili się od nieprzyjaciół, i miesiąc który obrócił się im ze smutku w radość i z żałoby stał się dla nich dniem wesela, aby obchodzili je jako dni ucztowania i wesela, posyłając innym coś z zapasów żywności a ubogim dary…”Księga Estery 9, 20-22
W diasporze Purim świętowany jest przez dwa dni – w 14. i 15. dniu miesiąca Adar. W 2021 roku święto rozpoczyna się wieczorem 26 lutego i trwa do wieczora 27 lutego.
Purim związane jest z jedną z ciekawszych historii biblijnych, opisaną w Księdze Estery. Estera (Hadassa) była królową perską, żoną króla Kserksesa I (Achaszwerosza). Dzięki jej dzielności i sprytowi naród żydowski został uratowany prze eksterminacją. Cofnijmy się jednak do początków tej historii. Wspomniany król poszukiwał dla siebie nowej, wiernej i oddanej żony. Z całego królestwa perskiego sprowadzono najpiękniejsze kobiety. Wśród nich znalazła się młoda, piękna Żydówka Estera – bratanica jednego z urzędników królewskich Mordechaja (Mardocheusza). To waśnie ją król wybrał na żonę. W tym czasie w Persji podejmowano knowania, aby zniszczyć naród żydowski mieszkający na tym terenie. Inicjatorem represji był najwyższy urzędnik królewski Haman. Był on wysokiej rangi wezyrem królewskim, a zrazem człowiekiem pełnym pychy i pogardy dla innych. Kiedy Żyd Mordechaj wbrew poleceniu króla (kierując się względami religijnymi) nie oddawał pokłonu Hamanowi, ten wymusił na królu rozkaz zabicia wszystkich Żydów. O dacie zagłady miało zadecydować losowanie. Los wskazał 13 dzień miesiąca Adar. Dowiedziała się o tym Estera i podjęła działania, które miały na celu uratowanie swojego narodu. Rozpoczęła post i modlitwy, a gdy skończyła, poprosiła króla o wyprawienie uczty, na którą zaproszony będzie tylko Haman. . Na uczcie upiła króla i przedstawiła Hamana jako osobę, która nastaje na nią i jej lud, odsłoniła wszystkie jego intrygi, po czym zwróciła się do króla z prośbą o łaskę. Na Hamana padło też królewskie oskarżenie o próbę gwałtu na Esterze. W konsekwencji tych wydarzeń urzędnik oraz jego potomstwo zostali skazani na śmierć, a rozkaz zabicia Żydów cofnięto.
W dniu poprzedzającym Purim - na upamiętnienie postu Estery przed rozmową z królem - obowiązuje post. Wieczorem i następnego dnia rano, po porannej modlitwie i odmówieniu specjalnej modlitwy na Purim odbywa się czytanie ze zwoju Księgi Estery. Obowiązkiem każdego wierzącego Żyda jest dwukrotne wysłuchanie księgi. W czasie, gdy wymawiane jest imię niegodziwca Hamana zebrani w synagodze podnoszą wrzawę i wywołują hałas przy pomocy specjalnych kołatek. Ma to na celu zagłuszenie imienia niegodziwca i niejako wymazanie jego imienia z kart historii.
Święto Purim przebiega w atmosferze zabawy i ucztowania. Po południu spożywa się świąteczny posiłek, któremu towarzyszy większa niż zwykle ilość alkoholu, głównie wina. Uczta purimowa ma nawiązywać do sutej wieczerzy, w czasie której królowa Estera uratowała perskich Żydów. W ten dzień można pozwolić sobie na więcej niż zwykle. Obowiązkiem każdego dorosłego Żyda, poza osobami, które mają problemy ze zdrowiem, jest wypić tak dużo alkoholu, aby nie móc rozróżnić pozytywnego bohatera - Mordechaja od bohatera negatywnego - nikczemnego Hamana. Czyni się tak na pamiątkę sposobu w jaki Estera ocaliła swój lud. W czasie wieczerzy podaje się trójkątne ciastka, nadziewane farszem makowym z miodem i bakaliami, które nazywane są „kieszeniami” bądź „uszami Hamana”.
W ten dzień zakazana jest publiczna żałoba i post. Zwyczajowo dawane są prezenty i jałmużny. Dzieci otrzymują słodycze i drobne pieniądze. Organizowane są maskarady, huczne uczty i zabawy dla najmłodszych, wybory miss. Wszystko ma radosny, karnawałowy charakter . Nawet udając się do synagogi wierni przebierają się za postaci z historii Purim, np. Esterę, Mordechaja. (Dzisiaj wśród przebranych osób można też spotkać Harry Pottera czy Batmana.)Tradycja przebierania wynika z faktu, iż Estera na początku historii Purim na polecenie swego opiekuna Mordechaja ukryła swą żydowska tożsamość. W ten dzień odbywają się także sztuki teatralne, które są szczególnym rodzajem dramatu stworzonego na potrzeby święta Purim.
 
Symbol miesiąca Adar na ścianie w domu modlitwy Mizrachi

Design Joanna Kobryń © Muzeum Zagłębia w Będzinie

MAPA STRONY